BU YIL YAŞ ÇAY’A GÜBRE VERELİM / Mİ?
“Gübre vermeyelim bu yıl, rekolte düşsün, çayımızın kıymeti anlaşılsın, özel sektörde mecburen adam gibi paşa paşa çaya hakkı olan parayı versin” diyen hemşerilerimiz kadar “Rekolte eksikliği ithal çaya kapı açar” diyen hemşerilerimizde var.
Malum, birkaç ay sonra yeni yaş çay sezonu başlayacak. Mayıs’ta çay toplanmaya başlamadan önce çay plantasyonlarına – bahçelerine gübre serpilecek. Geçen yıl gübrenin tonu ağırlıklı 2.600 TL iken özellikle son 6 ayda ülkede fiyatların freninin boşalmasıyla yüzde 400 zamlanarak Aralık’ta 10 bini aşmıştı. 4 katlık afaki artış yaş çay müstahsilini de haklı olarak kara kara düşünmeye itmiş, dahası sesini de çıkarmaya başlamıştı.
Önce ki gün TTKK fiyatta indirime gidileceğini gübrenin tonunun 7.500 TL den müstahsile verileceğini duyurdu, Sayın Cumhurbaşkanımızda Kabine toplantısının ardından müjde kabilinden bu bilgiyi paylaştı. Bu müjde, bu durumda resmi istatistik kurumunun yıllık enflasyonu yüzde 50’ler düzeyinde açıkladığı ülkemizde gübrenin tonuna bu % 30’luk indirim sonrası net % 300 zam yapılmış olduğu anlamına geliyor. Elektriğin, yakıtın, mutfağın % 100’leri aşan zammının da üstünde.
Neticede geçen yıla göre 3 kat artış ortada ama bu indirim yine de yüreklere biraz su serpti gibi. Sadece serpti, zira bu indirim sonrasında da çay müstahsilini bu yıl çay bahçelerine gübre verelim mi, vermeyelim mi tartışmasından alı koymadı.
Bu tartışmaya cevap ararken sosyal medyada çay müstahsili bir hemşerimin gübre verirsem ne alırım, gübre vermezsem ne kazanırım hesabına denk geldim. O paylaşımını yaptığında gübrenin tonu 10 bin lira idi, ben çay müstahsili hemşerimin formülünü gübre fiyatını revize ederek yeniledim. Neticede bu parametrelerde iki durum arasında çok değişen bir şey olmuyor.
Gelin şimdi gübreli, gübresiz çay hasadı hesabını beraber yapalım.
- Gübre verdiğimde 3 sürgünde toplam 8 ton çay satarım. (3 + 3+ 2 = 8 ton)
Çaykur yıllık kontenjanım 4,5 ton
Kötüsünden düşünelim yaş çay kilo fiyatı bu yıl 6 TL olsa, (Beklenti minimum 8 TL)
4.500 * 6 = 27.000 TL Çaykur a satışım,
Kalan 3,5 tonu mecburen Özele vereceğiz. Yarı fiyatı 3 TL den * 3.500 kg = 10.500 TL Özel Sektöre satışım olur.
Tamamı 8 ton için de 27.000 + 10.500 = 37.500 TL toplam tahsilatım olur.
Gelelim maliyetime;
Gübre tonu 7500 TL, bana 750 Kg gübre yeter: 5.625 TL gübre için
2500 TL de işçiliği olsa Toplam Gübre Maliyetim 8.125 TL olur.
Çayın Toplanması için 8 yevmiye * 300 TL den = 2.400 TL
(2022 de günde 300 TL karşılığında 1 ton çay kesecek babayiğit çıkmaz ama hemşerim öyle baz almış)
Bu durumda 37.500 – 10.525 (8.125 + 2.400) = 26.975 TL Net gelirim olur.
- Gübre vermezsem 3 sürgünde çay satışım 3+2+1= 6 tona düşer. % 25 rekolte kaybım olur.
Bu durumda tahsilatım;
Çaykur'a satılan 4.5 ton x 6 TL = 27.000 TL
Özel sektöre satılan 1,5 ton x 3 TL = 4.500 TL olmak üzere toplamda 31.500 TL’dir.
Bu durumda giderim de;
Gübre ve gübre işçilik maliyetim olmayacak. Sadece 6 ton için toplama bedeli 300 TL den 1.800 TL giderim olacak.
Bu tercihte net gelirim 31.500 – 1.800 = 29.700 TL olacak.
Bu parametrelerde sonuç, 29.700 – 26.975 = 2.725 TL gübre verilmesi lehinde çıkıyor. 2 tonluk rekolte düşüklüğünün çayın alım yerine nakli ve yemek vs maliyetlerini eklesek bile hesap, gübre verilmesi yönünde çıkıyor.
Elbette analiz, baz alınan parametrelerın gerçekleşmesi ölçüsünde doğruluğa sahip. Çaya gerçek enflasyona uygun zam verilmesi, işçi yevmiyeleri, iklim koşulları değişikliğe neden olabilecektir.
Ama bu bizim çaylıklarımızı, toprağımızı berbat eden bu gübreye salt rekolte faktörü olarak da bakmamak lazım. Önceki yıllarda yöredeki tüm tarımsal faaliyetlere musallat olan, aşırı zarar veren Ricania Simulans canlısı ile ilgili araştırma yaparken birinci faktör olarak bu gübrenin ekolojik yapıya olan etkilerini belirlemiştim. Masum değil hiç de.
Derelerdeki balıklar, artık çaylıklarımızda gözükmeyen yılanlar, bazı faydalı börtü böcekler, kuş cinsleri hep bu gübreden etkilendi.
Recep Ali Aksoylu / 18.2.2022
